Bu semboller, halı dokuyan kişinin yaşadığı coğrafyanın kültürel unsurlarını ve kendi yaşam deneyimlerini de yansıtır. Döşemealtı halıları, Türkiye’nin diğer bölgeleri gibi doğal boyama yöntemleriyle renklendirilmiş olup, üretim süreci az bir ölçüde de olsa devam ediyor. Her halının kendine özgü bir hikayesi ve derin bir anlam vardır.
MOTİFLERİN İLK ÇIKIŞ NOKTASINDA İÇERDİKLERİ SEMBOL DİLİ
Haç Motifi: Nazara karşı kullanılmıştır.
Bereket Motifi: Üremenin ve insan rızkının bol olması temennisiyle buğday, arpa başakları, nar, haşhaş, üzüm gibi meyve motifleri kullanılmıştır.
Saç bağı Motifi: Evlenme isteğini belirten bir motiftir.
Küpe Motifi: Evlenme, yuva kurma isteğini belirten bir motiftir.
Bukağı Motifi: Bukağı, atın bir yerden kaçmasını önlemek için ayaklarına bağlanan bir tür kelepçedir. Aile birliğinin devamını, sevgililerin birbirine bağlılıklarını simgeler.
Aşk ve birleşim motifi (Gece ve gündüz, ying-yang): Uzak doğu kökenli bir motiftir. Türk dokuyucusu kendine has bir yorum katmıştır. Bazı yörelerde “gece ve gündüz” olarak da yorumlanıyor. “Doğada saf ve katıksız hiçbir şeyin bulunmayacağı” anlamında sembolleştirilmiştir.
Akrep Motifi: Akrepler göçerler için gerçek tabiat afetleridir. Sık sık çadıra girer, iğneleri çok acı verir, bazen de öldürür. Halılara dokunan akrep motifi, bu hayvanlara karşı korunma iç güdüsünü simgeler. Göçebe, bu motif var olduğu sürece akrebin halıya yaklaşmayacağına inanır.
Ejder Motifi: Kudret, güç, bereket ve saadet sembolü olarak gösterilmiştir.
Nazarlık Motifi: Nazarlık büyülü ve sihirli bir güce sahip olduğu, onu içinde gizlediğine inanılan bir eşyadır. Dolayısıyla onu taşıyanı koruduğuna inanılır. Genel olarak güç, hayatın tazeliğini, zeka bilinci ve aile fertlerinin mutluluk ve selametini korur. halılarda dokunan nazarlık, dokuyan kadının evini, obasını, yurdunu nazardan ve kem gözden korumak İçin evinin tabanına serdiği bir çeşit nazarlıktır. Aile ocağını kötülüklerden koruyacağına inanılır.
İbrik Motifi: Temizliği ve ibadeti simgeler.
Su Yolu Motifi: Bereketi ve devamlılığı temsil eder.
El-Tarak Motifi: Nazara, kem göze karşı koruma, temizlik ve düzen sembolü olarak kullanılmıştır.
