Antalya, Akdeniz'in incisi olarak tanımlanıyor ve sera tarımı ile meyve-sebze üretiminde Türkiye tarımının kilit illerinden biri olmayı sürdürüyor. Ancak pandemi sonrası toparlanma, iklim değişikliğinin etkileri ve maliyet artışları, sektörün dinamiklerinde köklü değişikliklere yol açıyor.
ANTALYA'NIN TARIMDAKİ SARSILMAZ KONUMU
Türkiye'deki toplam örtü altı tarım alanlarının %41'i Antalya'da bulunuyor. Bu, ilin yol boyunca kesintisiz taze sebze ve meyve tedarikindeki kritik rolünü pekiştiriyor. Antalya, Türkiye'nin yaş sebze ve meyve ihracatının önemli bir bölümünü tek başına karışama gücüne sahiptir. Ayrıca, süs bitkileri ihracatında da ülke liderleri arasındadır. İlin tarım arazisi büyüklüğü 324 bin ila 360 bin hektar arasında değişmekle birlikte, birçok kritik tarım ürününde ülkenin toplam üretimi içindeki payında birinci sırada yer alıyor.
GELECEK BEKLENTİSİ
2020-2025 dönemi, Antalya tarımı için hem büyük bir büyüme potansiyelindeki hem de maliyet yönetimi açısından önemli zorluklar içeren bir süreç olmuştur. Uzmanlar, küresel iklim değişiklikleri ve jeopolitik risklerin de etkisiyle artan girdi fiyatlarının, Antalya'nın modern tarım altyapısı ve ihracat gücü sayesinde bir miktar dengelenebildiğini belirtiyor.
PANDEMİ GÖLGESİNDE DİRENÇ: 2020
Covid-19 salgınıyla birlikte küresel tedarik zincirlerinde yaşanan aksamalara rağmen Antalya tarımı, gıda güvenliği açısından kritik bir yol oynamıştır. İstihdam sabit kalırken, üretim değeri yaklaşık 50 milyar TL seviyesine ulaşmıştır. Sera domatesi ve muz ihracatı, sektörü ayakta tutacak şekilde yaklaşık %19 artış göstermiştir. GSYİH katkısı %8,5 ile zirvede olsa da gübre ve mazot başta olmak üzere girdi fiyatlarındaki yükseliş çiftçileri zor durumda bırakmıştır.
TOPARLANMA VE BÜYÜME: 2021
Salgının hafiflemesiyle istihdam %1,3 artarak 152 bine yükselmiştir. Üretim ise 55 milyar TL seviyesine çıkmıştır. Özellikle organik tarım alanları %15 oranında genişlemiştir. Damla sulama gibi iklim dostu uygulamalar verimliliği artırsa da kuraklık riski GSYİH katkısını %8,2'ye düşürmüştür. Antalya, Türkiye'nin sebze ihracatının yaklaşık %25'ini karşılar.
DALGALANMA YILI: 2022
Ukrayna krizi kaynaklı enerji maliyetleri sektörü olumsuz etkilerken, istihdam 148 bine gerilemiştir. Buna rağmen üretim 60 milyar TL'ye yükselmiş, narenciye hasadı ise rekor kırmıştır. GSYİH katkısı %8,0'e inmiştir. Tarım dışı sektörler, özellikle turizm canlanmıştır. TÜİK verilerine göre sera modernizasyonu yatırımları %20 artmıştır.
İSTİHDAM CANLANMASI: 2023
Yeşil mutabakat uyumunda öncü il konumundaki Antalya'da istihdam 155 bine yükselmiştir. Üretim değeri 65 milyar TL'yi aşarken tropik meyveler yeni odak noktaları haline gelmiştir. Ancak sel ve taşkın gibi iklim olayları kayıplara yol açmış, GSYİH katkısı %7,8'e gerilemiştir.
SÜRDÜRÜLEBİLİR BÜYÜME: 2024
İstihdam, pandemi öncesi seviyesi aşılarak 160 bine yükselmiş, üretim değeri 70 milyar TL ile rekor kırdı. Organik sertifikalı alanlar iki katına çıktı. Dijital tarım verimliliği yaklaşık %12 yükseldi. GSYİH katkısı %7,5'e gerilemesine rağmen ihracat odaklı büyüme AB pazarlarında sektörü güçlendirdi.
GELECEĞE DÖNÜŞÜM: 2025
2025 yılı tahminlerine göre, istihdam 162 bine yükselirken, üretim 75 milyar TL'ye çıkaracaktır. İklim değişikliğine uyum projeleri ön planda olurken, GSYİH katkısı %7,2'ye düşecektir. Bu düşüş tarımın yanı sıra turizm ve sanayi baskınlığı ile ilişkilendirilir. TÜİK'in verilerine göre Antalya'nın "yeşil tarım merkezi" potansiyelini vurgular.
