Perge'nin Artemis'i daha "helenleştirilmiş" bir yerel tanrıça iken, Efes'in Artemis'i kendine özgü, daha "Anadolu-Doğu" kökenli ve anıtsal bir ikonografi ile tüm antik dünyayı etkileyen bir figürdü. İşte Perge ve Efes arasındaki temel farklar...
HEYKEL TASVİRLERİ
Perge Artemis: Genellikle klasik Yunan Artemis'i tipine yakın bir şekilde tasvir edilir. Yani, uzun bir giysi içinde, elinde yay ve ok gibi avcılık sembolleri olan, yanında geyik gibi hayvan figürleri bulunan, daha çok Yunan mitolojisindeki bakire avcı tanrıça imgesini yansıtan bir görünüme sahiptir. Yüz ifadesi ve duruşu daha çok Helenistik sanatsal anlayışla uyumludur. Kendine özgü üç tasvir vardır; ilki oturan elinde tanrıları tasvir eden bir tablet vardır. Başında uzun bir başlık bulunur. Kibele özelliği gösterir. İkincisinde elinde bir yay, bir ok bulunur. Arka tarafında ise yeni doğmuş hilal bulunur. Üçüncüsünde ise klasik bilinen Artemis'tir.
Efes Artemis: Son derece özgün ve klasik yunan anlayışından farklı bir ikonografiye sahiptir. En bilinen özelliği, vücudunun üst kısmındaki çok sayısada memeyi andıran çıkıntılarla tasvir edilmesidir. Vücudunun alt kısmı ise genellikle mumya benzeri, silindirik bir formdadır. ve arı, grifon gibi sembollerle süslüdür. Bu tasvir, onu bilincik olarak doğurganlık, bereket ve ana tanrıça yönünü vurgular.
KÜLTÜN NİTELİĞİ VE ŞÖHRETİ
Perge Artemis: Perge şehrinin baş tanrıçası ve koruyucusuydu. Yerel bir ana tanrıçanın Yunan Artemis ile bütünleştirilmiş haliydi. Kentin dini ve sosyal yaşamında önemli bir yere sahipti, ancak kültü bölgesel kalmış, dünya çapında bir hac merkezi haline gelmemiştir.
Efes Artemis: Sadece Efes'in değil, tüm Antik Dünyanın en önemli tanrıçalarından biriydi. Kendi adına inşa edilen Artemis Tapınağı, Antik Dünyanın Yedi Harikası'ndan biriydi ve uluslararası bir hac merkeziydi. Ticaretle birlikte dini turizmin de merkezi konumundaydı ve farklı coğrafyalardan insanlar onu ziyaret etmek için Efes'e gelirdi.
SEMBOLİZMİ VE KÖKENİ
Perge Artemis: Daha çok avcılık, doğa, şehir koruyuculuğu ve daha genel bir ana tanrıça rolüyle ilişkilendiriliyor. Yerel Anadolu inançlarının Yunan pantheonuyla harmanlanmış bir versiyonudur.
Efes Artemis: Kökenleri çok daha eski Anadolu ve doğu medeniyetlerine dayanır. Onun ana sembolizmi doğurganlık, bereket ve tüm canlıların kaynağı olmasıdır. Bu, onun çok memeli tasvirine de doğurdan yansımıştır.
