Akdeniz’in incisi Antalya, yalnızca doğal güzellikleriyle değil tarihi yapıları, kalıntılarıyla ön plana çıkıyor. Bunlar arasında en ilginci ise ölü gömme gelenekleri ve mezar yapıları yer alıyor. İlk çağlardan günümüze süren mezarlar, şehrin zengin kültürel katmanlarını ve farklı medeniyetlerin, ölüm, ahire ve aidiyet anlayışlarını gözler önüne seriyor.
Antalya ve çevresi, antik dönemlerden itibaren birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. İlk insanlar, Likyalılar, Pamphylialılar, Pisidialılar, Persler, Helenler, Romalılar, Bizanslar, Selçuklular ve Osmanlılar dâhil birçok iz bırakmış medeniyet mezarlara kendi inanç ve sanat anlayışlarını yansıtmıştı.
İLK ÇAĞLARDAKİ ÖLÜ GÖMME
İlk insanlar ölü gömme âdete olarak büyük küpler içerisinde cenin pozisyonunda ölülerini toprağa gömerek onların, yeniden doğuşunu simgelemişti. Elmalı Arkeoloji Müzesi’nde bu ölü gömme adetinin en belirgin örnekleri sergileniyor.
LİKYA BEYLERİNİN MEZAR ODALARI
Antalya’nın Elmalı ilçesinde bulunan Elmalı Arkeoloji Müzesi’nde yer alan Likya beylerine ait mezar odaları dikkat çekiyor. Bu mezarlardaki çizimler, o dönemin mezar sahipleri hakkında bilgilere veriyor. Özellikle ölen beylerin geçmişte neler yaptığı ne işle uğraştığı buradaki görsellerden anlaşılabiliyor.
ROMA LAHİTLERİ
Antalya’nın tarihi kaya mezarların yanı sıra Helen ve Roma etkisiyle bölgede yaşayan halklar mezarlarını lahitli hale getirdi. Antalya Arkeoloji Müzesi’nde bulunan lahitlerin her biri özenle hazırlanarak yapılmış. Bazında çok ince işçilikler göze çarparken bazılarında ise sadelik söz konusu. Lahitlerin yanı sıra küllerin konulduğu Nişli taş yapılar oluşturuldu. Bazı adaklar şeklinde kullanıldı.
TÜRKLER DÖNEMİNDE
Türklerin bölgeye gelmesiyle birlikte mezar kültürü de yavaş yavaş değişmeye başladı. Bizans etkisinin azalmasıyla önce Selçuklu tipi kümbetler ortaya çıktı. Bu kümbetlerin yanı sıra Selçuklu mezar tipleri de gözlemlendi. Döşemealtı’nda, Elmalı’da Selçuklu mimarisi eserlere rastlamak mümkün durumda. Osmanlı dönemi mezar süslemeleri ise Kaleiçi’nde bulunan Antalya Etnografya Müzesi’nde sergilenen taşlar dikkat çekiyor.
CUMHURİYETLE BİRLİKTE DEĞİŞİM
Cumhuriyet dönemi sonrasında şehircilik anlayışın oluşması, mezarlıkların bazılarının taşınmasına yol açtı. Antalya’nın tarihi Hadrian Kapısı’nın karşısında yer alan Sinan Mahallesi’nde Osmanlı dönemine ait bir mezarlık bulunuyordu. Günümüzde bu mezarlık ise yok olmuş durumda.
