Anayasa Mahkemesi’nin siyasi partilerin mali denetimlerine ilişkin kararları 25 Haziran 2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı. Kararlara göre Cumhuriyet Halk Partisi’nin 2016 yılına ait mali denetimleri gerçekleştirildi. CHP’nin 2016 yılının hesap kesimleri incelemesi sonucu Resmi Gazete’de yayınlandı. Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre CHP’nin gelir-gider tablosu yayınlandı. Parti üyelerinin trafik cezalarının parti tüzel kişileri tarafından ödendiği ortaya çıktı. Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre partiye gönderilen yazıyla, kişisel hatalardan kaynaklanan toplam 21 bin 285 lira 75 kuruş giderin parti tarafından ödenmesinin izahı istendi.
CHP’NİN O YILI İNCELENDİ
Resmi Gazete’de yayımlanan karar şu şekilde:
“I. MALİ DENETİMİN KONUSU
Cumhuriyet Halk Partisinin 2016 yılı kesin hesabının incelenmesidir.
II. İLK İNCELEME
1. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Zühtü ARSLAN, Burhan ÜSTÜN, Engin YILDIRIM, Serdar ÖZGÜLDÜR, Serruh KALELI, Osman Alifeyyaz PAKSÜT, Recep KÖMÜRCÜ, Nuri NECİPOĞLU, Hicabi DURSUN, Celal Mümtaz AKINCI, Muammer TOPAL, M. Emin KUZ, Hasan Tahsin GÖKCAN, Kadir ÖZKAYA, Rıdvan GÜLEÇ, Recai AKYEL ve Yusuf Şevki HAKYEMEZ'in katılımlarıyla 4/1/2018 tarihinde yapılan ilk inceleme toplantısında;
2. Cumhuriyet Halk Partisinin 2016 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;
- Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine,
- Esas incelemenin yapılabilmesi amacıyla Genel Merkez kesin hesabının dayanağını oluşturan gelir gider belgeleri ile bu belgelerin kaydedildiği defterleri Sayıştay Başkanlığına göndermesi için Partiye bu kararın tebliğinden itibaren 30 gün süre verilmesine,
OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
III. ESASIN İNCELENMESİ
3. Cumhuriyet Halk Partisinin Anayasa Mahkemesine verdiği 2016 yılı kesin hesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Sayıştay Başkanlığı tarafından hazırlanıp Raportör Burak FIRAT tarafından Heyete sunulan esas inceleme raporu, Anayasa ve 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
A. Gelirlerin İncelenmesi
1. Genel Merkez Gelirleri
CHP’NİN GELİRLERİ AÇIKLANDI
6. Partinin Genel Merkez gelirleri toplamı 62.734.948,70 TL olup bu tutarın 585.057,27 TL'si üye giriş aidatı, 471.564,24 TL'si bağışlar, 1.355.066,57 TL'si mal varlığı gelirleri, 2.844.574,71 TL'si banka mevduat gelirleri, 53.536.307,00 TL'si Hazine yardımları ve 3.942.378,91 TL'si çeşitli gelirlerden oluşmaktadır.
7. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde giderlerin 2820 sayılı Kanun'a uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
2. İl Örgütleri Gelirleri
8. Parti il örgütlerinin gelirleri toplamı 43.359.803,33 TL olup bu tutarın 1.454.618,82 TL'si üye giriş aidatı, 7.039.859,91 TL'si bağış, 20.439,00 TL'si yayın gelirleri, 2.559.505,46 TL'si faaliyet gelirleri, 1.939.647,16 TL'si mal varlığı gelirleri, 453.516,95 TL'si banka mevduat gelirleri, 27.942.393,91 TL'si üst örgütlerden alınan yardımlar ve 1.949.822,12 TL'si çeşitli gelirlerden oluşmaktadır.
9. Parti il örgütlerinin 2016 yılı kesin hesap çizelgelerinin gelir bölümü üzerinde yapılan inceleme neticesinde gelirlerin 2820 sayılı Kanun'a uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
B. Giderlerin İncelenmesi
1. Genel Merkez Giderleri
CHP’NİN GİDERLERİ AÇIKLANDI
10. Partinin Genel Merkez giderleri toplamı 60.910.031,86 TL olup bu tutarın 9.932.614,08 TL'si personel giderleri, 1.094.437,52 TL'si temsil ve ağırlama giderleri, 108.799,29 TL'si kırtasiye ve büro giderleri, 978.078,33 TL'si haberleşme giderleri, 1.589.763,48 TL'si seyahat giderleri, 6.421.227,48 TL'si kira giderleri, 610.293,52 TL'si bakım ve onarım giderleri, 1.099.817,72 TL'si ısınma, aydınlatma ve temizlik giderleri, 1.984.071,53 TL'si vergi, sigorta, noter giderleri, 181.878,23 TL'si demirbaş giderleri, 27.687.721,72 TL'si teşkilata yardım giderleri, 6.305.276.24 TL'si seçim tanıtma giderleri ve 2.916.052,72 TL'si çeşitli giderlerden oluşmaktadır.
11. Parti Genel Merkezinin defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede aşağıda belirtilenlerin dışındaki giderlerin 2820 sayılı Kanun'a uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
TRAFİK CEZALARININ İZAHI İSTENDİ
12. Yapılan incelemelerde aşağıdaki tabloda yer alan trafik cezalarının Parti tüzel kişiliği tarafından ödendiği tespit edilmiştir.
13. Partiye gönderilen yazıyla, kişisel hatalardan kaynaklanan toplam 21.285,75 TL giderin Parti tarafından ödenmesinin izahı istenmiştir.
14. Parti tarafından verilen cevapta trafik cezaları ile Parti tüzel kişiliğine kayıtlı araçların Parti faaliyetlerinde kullanılması esnasında muhatap olunduğu ifade edilmiştir.
15. Anayasa'nın 69. maddesinin üçüncü fıkrasında, siyasi partilerin gelir ve giderlerinin, amaçlarına uygun olması gerektiği ve bu kuralın uygulanmasının kanunla düzenleneceği belirtilmiştir.
16. 2820 sayılı Kanun'un 3. maddesinde siyasi partiler, Anayasa ve kanunlara uygun olarak Cumhurbaşkaı, milletvekili ve mahalli idareler seçimleri yoluyla, tüzük ve programlarında belirlenen görüşleri doğrultusunda çalışmaları ve açık propagandaları ile milli iradenin oluşmasını sağlayarak demokratik bir devlet ve toplum düzeni içinde ülkenin çağdaş medeniyet seviyesine ulaşması amacını güden ve ülke çapında faaliyet göstermek üzere teşkilatlanan, tüzel kişiliği olan kuruluşlar olarak tanımlanmıştır. Anılan Kanun'un 74. maddesinin birinci fıkrasının birinci ve ikinci cümlelerinde siyasi partilerin mali denetiminin Anayasa Mahkemesince yapılacağı hüküm altına alınmış, bu denetiminin kapsamı da siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna uygunluğu olarak belirlenmiştir. Söz konusu fıkranın üçüncü cümlesinde, gerçekleştirilecek kanuna uygunluk denetiminin siyasi partilerin amaçlarına ulaşmak için yapılmasında fayda görülen faaliyetleri daraltacak veya bu faaliyetlerin yerindeliğini içerecek şekilde yapılamayacağı hükme bağlanmıştır. Anılan maddenin dördüncü fikrasında ise siyasi partilerin, amaçlarına ulaşmak için gerekli gördükleri siyasi faaliyetleri kapsamında her türlü harcamayı yapabilecekleri öngörülmüştür.
CEZALARIN SİYASİ FAALİYETLE KAPSAMINDA OLUP OLMADIĞI BELİRLENECEK
17. Bu çerçevede Anayasa Mahkemesince siyasi partilerin harcamaları, bu harcamaların siyasi partilerin amaçlarına ulaşmak için gerekli gördükleri siyasi faaliyetler kapsamında yapılıp yapılmadığı yönünden denetlenmektedir. Bu itibarla Parti tüzel kişiliği tarafından Genel Merkez giderleri kapsamında ödenen trafik cezalarının da siyasi faaliyetler kapsamında yapılan harcama niteliğinde olup olmadığının belirlenmesi gerekmektedir.
18. Parti tüzel kişiliğine ait olup siyasi faaliyet kapsamında kullanılan her türlü araç, gereç, ekipman ve benzerlerine ilişkin olağan giderlerin parti bütçesinden karşılanması ve gider olarak gösterilmesi mümkün olmakla birlikte siyasi parti görevlilerinin ya da çalışanlarının, hukuki yükümlülüklerini yerine getirmemelerinden ya da hukuk normlarını ihlal etmelerinden kaynaklanan cezalara ilişkin giderlerin siyasi faaliyetler kapsamında kabul edilmesi mümkün değildir. Bu bağlamda trafik cezalarına konu eylemlerin de ilgililerin kişisel kusurundan kaynaklanması ve bu kişilerin kişisel sorumluluğunu gerektirmesi nedeniyle bu eylemlerin siyasi faaliyetler kapsamında kabul edilmesine ve bu eylemler dolayısıyla uygulanan trafik cezalarının siyasi partilerce gider gösterilerek parti bütçesinden ödenmesine imkân bulunmamaktadır.
HAZİNEYE GELİR KAYDEDİLDİ
19. Açıklanan nedenlerle kişisel kusurdan kaynaklanan ve yukarıdaki tabloda ayrıntısı verilen trafik cezalarının Parti tarafından ödenmesi ile oluşan 21.285,75 TL gider toplamının 2820 sayılı Kanun'un 75. maddesi uyarınca Hazineye gelir kaydedilmesi gerekir.
Basri BAĞCI bu görüşe katılmamıştır.
KANUNA UYGUN OLDUĞU SONUCU
2. İl Örgütleri Giderleri
20. Parti il örgütlerinin giderleri toplamı 38.238.660,90 TL olup bu tutarın 6.162.016,17 TL'si personel giderleri, 5.267.216,56 TL'si temsil ve ağırlama giderleri, 1.779.198,60 TL'si kırtasiye ve büro giderleri, 2.801.898,97 TL'si haberleşme giderleri, 1.796.892,49 TL'si taşıma giderleri, 758.482,14 TL'si seyahat giderleri, 1.133.541,48 TL'si kira giderleri, 1.712.989,15 TL'si bakım ve onarım giderleri, 2.161.889,34 TL'si ısınma, aydınlatma ve temizlik giderleri, 1.766.807,93 TL'si vergi, sigorta, noter giderleri, 8.964.133,56 TL'si demirbaş giderleri, 423.483,78 TL'si teşkilata yardım giderleri ve 3.510.110,73 TL'si seçim tanıtma giderlerinden oluşmaktadır.
21. Parti il örgütlerinin defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde giderlerin 2820 sayılı Kanun'a uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
C. Parti Mallarının İncelenmesi
22. Partinin defter ve belgeleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde 1.309.445,87 TL tutarında demirbaş ile 7.836.565,92 TL taşınmaz mal ediniminin olduğu anlaşılmıştır.
23. Yapılan inceleme neticesinde Partinin 2016 yılı içinde gerçekleştirdiği 1.309.445,87 TL. tutarındaki demirbaş ile 7.836.565,92 TL. taşınmaz mal ediniminin 2820 sayılı Kanun'a uygun olduğu tespit edilmiştir.
IV. SONUÇ
Cumhuriyet Halk Partisinin 2016 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;
A. 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'na uygun olmayan 21.285,75 TL gider karşılığı Parti mal varlığının 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun 75. ve 76. maddeleri uyarınca Hazineye irat kaydedilmesine Basri BAĞCI'nın karşıoyu ve OYÇOKLUĞUYLA,
B. Partinin 2016 yılı kesin hesabında gösterilen 106.094.752,03 TL gelir, önceki yıldan devreden 12.366.439,92 TL nakit ve alacak toplamı, 9.744.227,83 TL yılsonu borç toplamı ile 99.148.692,76 TL gider, 17.715.408,16 TL önceki yıldan devreden borç toplamı ve 11.341.318,86 TL gelecek yıla devreden nakit ve alacak toplamından Hazineye irat kaydedilenler dışında kalan bölümünün eldeki bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve 2820 sayılı Kanun'a uygun olduğuna OYBİRLİĞİYLE, 11/2/2025 tarihinde karar verildi.”
