2022 yılında baskılar sonucunda geri çekilen “Zeytinciliğin ıslahı ve yabanilerin aşılanması” ile ilgili yasanın yeniden gündeme gelmesi tepkileri beraberinde getirdi. Konu ile ilgili açıklamada bulunan Antalya Kent Konseyi, şu açıklamada bulundu;
“Son 20 yılda 10 kez, son olarak da 2022 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisine getirilen ve gerek mahkemeden dönen gerekse baskılar sonucu geri çekilen; 3573 sayılı “Zeytinciliğin ıslahı ve yabanilerin aşılanması” hakkındaki kanun da yapılacak değişiklikler, 13.06.2025 tarihinde tekrar meclis gündemine getirilmiştir. Türkiye Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Madencilerin baskısıyla her iki üç yılda bir ısıtılıp meclis gündemine getirdiği bu yasa değişikliği ülkemiz zeytinciliğine büyük bir darbe vuracaktır.
HERKESE AİTTİM, KİMSEYE AİT DEĞİLİM
Zeytin; bütün dinlerde ve kültürlerde, barışı, dostluk ve kardeşliği, ölümsüzlüğü, bolluk ve bereketi temsil eden kutsal bir ağaçtır. Rivayete göre; Zeytin ağacı gölgesinde oturan Homeros’un kulağına şu cümleleri fısıldamıştır: “Herkese aitim, kimseye ait değilim. Sen gelmeden önce buradaydım, sen gittikten sonra da burada olacağım”. Zeytin gerçekten ölümsüz bir ağaçtır. Zeytinin insan sağlığı ve beslenmesindeki önemi herkes tarafından bilinmektedir.
SANAYİ TESİSİ YAPILAMAZ VE İŞLETİLEMEZ
3573 sayılı “Zeytinciliğin ıslahı ve Yabanilerin aşılanması hakkındaki kanun” Zeytin üretimini destekleyen ve koruyan bir yasadır. Bu kanun sayesinde zeytinciliğimiz gelişmiş, 200 milyon üzerindeki ağaç sayımızla zeytin ve zeytinyağı üretiminde Dünya’nın sayılı ülkelerinden birisi haline gelmiştir. Bu yasaya göre “zeytinlik sahaları içinde ve bu sahalara en az 3 kilometre mesafede, sanayi tesisi yapılamaz ve işletilemez.”
2012 yılında Gıda Tarım ve Hayvancılık bakanlığı yasaya aykırı olarak çıkardığı yönetmelikle, Bilim, Sanayi ve Teknoloji bakanlığına destek vermiş, ancak yönetmelik Danıştay tarafından iptal edilmiştir. İptal edilen bu yönetmelik içeriği kanun değişikliği yoluyla 2017, 2022 yıllarında ve nihayet 13.06.2025 tarihinde tekrar önümüze getirilmiştir.
KAMU YARARI
Meclise sunulan “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” başlıklı torba kanun teklifinin 11. maddesi zeytinliklerin madenciliğe açılmasına yol açacak düzenlemede; “Kamu ve tüzel kişilerce elektrik ihtiyacını karşılamak üzere yürütülen madencilik faaliyetlerinin, tapuda zeytinlik olarak kayıtlı veya fiili olarak üzerinde zeytinlik bulunan alanlara denk gelmesi ve faaliyetlerin başka alanlarda yürütülmesinin mümkün olmaması durumunda, madencilik faaliyetinin devamına olanak sağlamak için bu alanlar üzerinde geçici tesisler inşa edilmesine, zeytinliklerin taşınmasını veya başka bir alanda yeni tesis kurmak kaydı ile kamu yararı dikkate alınarak bakanlıkça izin verilebilir.” denmektedir.
Zeytinlik alanlarının kömür madenciliği başta olmak üzere tüm madencilik faaliyetlerine açılmasına neden olacak bu teklif, uygulamada mümkün olmayan, “zeytinliklerin taşınması veya başka bir alanda yeni tesis kurmak kaydı ile” gibi cümlelerle ifade edilse de, dünyada söz sahibi olduğumuz zeytinciliğimize büyük darbe vuracaktır.
TÜRKİYE’NİN GELECEĞİ TEHLİKE ALTINDA
Bu teklif, sadece tarım alanlarını değil, aynı zamanda Türkiye'nin fosil yakıtlardan çıkış hedeflerini ve 2053 karbon nötr taahhüdünü de tehdit etmektedir. Kömür, en kirli fosil yakıt olup, sera gazı emisyonlarının ve hava kirliliğinin en büyük kaynaklarından biridir. Zeytinliklerin kömür madenciliği amacıyla yok edilmesi; hem iklim krizini derinleştirecek hem de halk sağlığını tehdit edecektir. Üstelik bu yaklaşım, yenilenebilir enerjiye geçişin konuşulduğu bir dönemde geri dönüş anlamına gelmektedir.
Ayrıca Türkiye’nin son olarak Azerbaycan’da düzenlenen COP29 Zirvesi'nde imzaladığı iklim taahhütleri ve karbon yoğun ekonomiden düşük karbonlu ekonomiye geçiş stratejileriyle açıkça çelişmektedir. Zeytinlikler gibi karbon yutak alanlarını kömüre feda etmek, hem iklim hedeflerine hem de kamu yararına aykırıdır. Türkiye Büyük Millet Meclisi milletvekillerinin sağduyulu davranarak torba kanunu içindeki zeytincilikle ilgili değişiklik tekliflerinin geri çekilmesini talep ediyoruz.”
