Değerli okurlarım, bugün sizlere günümüzdeki çiçeklerin atası, yeryüzünün ilk çiçeğinden bahsedeceğim. Bildiğiniz gibi dünyanın çeşitli birçok yerinde adını bile bilmediğimiz binlerce çiçek türü var. Lale, gül, sümbül, leylak, papatya ülkemizde yetiştirilen ve en çok bildiğimiz çiçeklerden bazıları. Peki dünyada var olan ilk çiçek nasıl görünüyordu?
Daha önceleri dünyada ilk çiçek açan bitki olarak kabul edilen Çin’de bulunmuş Archaefructus Sinensis isimli bir su bitkisi vardı. Ancak ABD, Almanya ve İspanya’dan gelen paleontolog ekibi 2015 yılında bir araştırma yaptı. Yaptıkları araştırmalar sonucunda dünyadaki ilk bitkilerden birinin Montsechia Vidalii olduğunu buldular. Bu küçük bitkinin 1.000’den fazla fosilini titiz bir çalışma ile analiz ettiler. Daha fazla fosil aramaya devam ediyorlar. Çünkü günümüzde yetişen diğer tüm çiçekleri nasıl oluşturduklarını henüz bilmiyorlar. Edinilen bilgilere göre Montsechia Vidalii 125-130 milyon yıl önce Avrupa’da tatlı su göllerinde suyun en altında yetişen yabani tarzda bir su bitkisidir. Yani bazı dinazor türleri ile aynı dönemde yaşamış. Bitkinin 125-130 milyonluk yaşı aynı bölgelerdeki farklı türde fosiller ile karşılaştırarak bulunmuş. Şu ana kadar evrim üzerine yapılmış en geniş çalışma, bu bitkinin çiçeklerinin taç yaprağı şeklinde 3 katlı sarmal bir şekle sahip olduğunu öne sürüyor. İlk çiçek veren bitki, görüntü olarak manolya, düğün çiçeği ve defneye benzese de şu anda yaşayan bütün çiçeklerden farklı özelliklere sahip olduğu düşünülüyor. Evrim teorisi içerisinde tüm türlerin tek bir ortak atadan gelmiş olabileceğini ilk öne süren bilim insanı olan Charles Darwin, çiçeklerin tarih sahnesine bu kadar geç çıkıp, tohumlu kadim ağaçlardan daha başarılı olmasını bir gizem olarak tanımlamıştı.
250 MİLYON YIL ÖNCE
Montsechia Vidalii adlı tür 125 milyon yıldan uzun süre önce İspanya’daki göllerde yetişiyordu. Şu anda çiçek veren bitkiler her 10 bitkiden 9’unu oluşturuyor, yani 350 milyon yıl önce ortaya çıkan tohumlu bitkileri tamamen değiştirmiş durumdalar. Bu verilere dayanarak aslında her ne kadar birkaç bilgi yayılmış olsa da çiçekler için ise evrimsel bir başlangıç noktası bulmak aslında zor. Genel olarak kabul edilen ilk çiçek Montsechia Vidalii. Peki gerçekte de acaba böyle mi? Zira çiçek veren bitkiler nadir olarak fosilleşiyor, buna rağmen, en eski çiçek veren bitki 2015 yılında İspanya’da keşfedilmiş ve 130 milyon yıl öncesine tarihlendirilmişti. Buna rağmen, biliminsanları çiçek veren bitkilerin 250 milyon yıl önce ortaya çıktığını düşünüyor. İlk çiçek hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için Fransa’da bulunan Paris-Sud Üniversitesi’nden 36 kişilik bir araştırma grubu 6 yıl boyunca neredeyse her tür çiçek veren bitkiyi inceleyip, atasal özelliklerini belirlemeye çalıştılar. Grup, moleküler analizler ile tarihleri düzenledikten sonra, ilk çiçeğin evrimini gözler önüne seren bir evrim ağacı modellediler. Bu modele göre ilk çiçeğin 11 ya da daha fazla tepali ve erkeklik organı olduğunu, genellikle üçerli gruplar şeklinde hem erkek hem de dişi üreme sistemlerine sahip olduğunu gösteriyor. Her çiçek veren bitki gibi kendine özgü bir şekilde dizilen çiçeklerin 1 santimetreden daha küçük olduğu düşünülüyor. Uzmanları en çok şaşırtan konu ise şu anda yaşayan çiçekler ile karşılaştırınca ilk çiçeğin taçyaprağı şeklindeki tepallerinin sayısı olmuş. Bu sayının daha sonra azalması ise çiçeklerin şimdiki baş döndürücü ve özelleşmiş şeklini almasını ve ekosistemlerindeki polen taşıyıcılara uygun bir şekilde evrimleşmesini sağlamış. Model aslında Darwin’in menfur gizemini de bir şekilde çözüyor. Öyle gözüküyor ki, çiçeklerin bu kadar yayılmasının arkasında daha karmaşık bir yapıda evrimleşmek değil, daha basit ve uyumlu bir şekilde evrimleşmeleri yatıyor. Bu bilgilerin yanısıra oldukça şaşırtıcı bir bilgi daha var. Aslında Montsechia Vidalii bitkisinin fosilleri uzun süre önce keşfedildi. Ancak o zamanki yapılan araştırmalar ile elde edilen bilgiler yetersizdi. Montsechia Vidalii’nin çok küçük olması ve anjiyospermlerin belirgin özelliklerine sahip olmaması nedeniyle daha önceki araştırmada çiçekli bir bitki olarak kabul edilmemişti. Bitkinin yeniden değerlendirilmesi üzerine gerçekler ortaya çıktı. Diğer bir bilgi de aslında yeryüzünde açan ilk çiçeğin 140 ila 250 milyon yıl öncesine dayandığı düşünülüyor. Yıllar sonra teknolojinin daha da gelişmesiyle beraber araştırmalarda çoğalır ve belki de ileride farklı bir çiçek türü, Montsechia Vidalii’nin yerini alabilir.
